بهترین روش ترک الکل

Alcohol use disorder (AUD) یا اختلال مصرف الکل (که برخی افراد به آن سوء مصرف الکل، وابستگی به الکل، اعتیاد به الکل یا در اصطلاح عامیانه الکلیسم می‌گویند) یک اختلال در سلامتی است که با ناتوانی در متوقف کردن یا کنترل مصرف الکل مشخص می‌شود و در مصرف طولانی مدت می‌تواند به مشکلات جسمی، روانی و اجتماعی منجر شود. تغییرات ماندگار در مغز که به دلیل سوء مصرف الکل ایجاد می‌شود، AUD را تداوم می‌بخشد و افراد را در معرض عود قرار می‌دهد.

شیوع سوء مصرف الکل

اختلال مصرف الکل یکی از مشکلات بهداشتی جهانی است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار داده است.  تخمین زده می شود که 400 میلیون نفر ، به عبارتی 7 درصد از جمعیت بیش از 15 ساله جهان، با اختلالات مصرف الکل زندگی می­کنند که از این تعداد، 209 میلیون نفر (3.7 درصد از جمعیت بزرگسال جهان) مبتلا به اعتیاد به الکل هستند.

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی(WHO)،  در سال 2019 حدود 2.6 میلیون مرگ ناشی از مصرف الکل اتفاق افتاده است که حدود 13 درصد آن­ها در میان افراد بین 20 تا 39 سال بوده است. بررسی های انجام شده نشان می­دهد که AUD سالانه حدود 250 میلیارد دلار برای ایالات متحده هزینه دارد. بار اقتصادی و تأثیرات اجتماعی مصرف الکل شامل هزینه‌های اقتصادی، کاهش بهره‌وری، هزینه‌های بهداشتی و مرگ و میر زودرس می­باشد.

چه عواملی خطر ابتلا به سوء مصرف الکل را افزایش می‌دهند؟

خطر ابتلا به AUD تا حدی به میزان، دفعات و سرعت مصرف الکل بستگی دارد. همچنین، عوامل دیگری نیز وجود دارند که خطر AUD را افزایش می‌دهند، از جمله:

• شروع نوشیدن در سنین پایین
• ژنتیک
• سابقه خانوادگی مشکلات الکلی
• اختلالات سلامت روان از جمله افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه، اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی
• سابقه تروما در دوران کودکی

علائم سوء مصرف الکل (AUD)

متخصصان بهداشت از معیارهای موجود در نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) برای ارزیابی اینکه آیا فردی مبتلا به AUD است و تعیین شدت ابتلا استفاده می‌کنند.

عوارض سوء مصرف الکل

بر اساس شواهد علمی موجود، بیماری ها و صدمات ناشی از مصرف الکل را می توان برای حداقل 31 وضعیت سلامتی در نظر گرفت، از جمله:

• – بیماری های غیر واگیر مانند سرطان­ها، بیماری‌های کبدی، بیماری‌های قلبی و عروقی و آسیب به سیستم عصبی مرکزی.
• – بیماری‌های واگیر : یک رابطه علی بین مصرف الکل و بروز بیماری های عفونی مانند سل و HIV ایجاد شده است.
• – اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب.
• – مصرف الکل همچنین آسیب قابل توجهی به دیگران وارد می کند، نه فقط برای فردی که الکل مصرف می کند. بخش قابل توجهی از بار بیماری های ناشی از الکل به دنبال آسیب هایی مانند تصادفات جاده ای و سایر صدمات، عمدی یا غیرعمدی، شامل افتادن، غرق شدن، سوختگی، تجاوز جنسی و خودکشی است.

بیشتر بخوانید: اثرات الکل بر روی کبد

درمان‌های اختلال مصرف الکل ( روش‌های ترک سو مصرف الکل)

چندین روش درمانی مبتنی بر شواهد برای AUD وجود دارد و بهترین روش برای هر فرد متفاوت است. به عبارتی یک روش درمانی که برای یک فرد مؤثر است، ممکن است برای دیگری مؤثر نباشد. درمان­ها می‌تواند به صورت سرپایی و یا بستری انجام و توسط درمانگران و ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی ارائه شوند.

داروها

سه دارو در حال حاضر توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده(FDA) برای کمک به افراد در توقف یا کاهش مصرف الکل و جلوگیری از بازگشت به نوشیدن الکل تأیید شده‌است:

نالترکسون

نالتركسون(قرص، کپسول، آمپول، ایمپلنت) با کاهش میل به مصرف الکل،  به افرادی که به الکل اعتیاد داشته‌اند و اکنون آن را ترک کرده‌اند، کمک می­کند تا دیگر به سمت الکل یا مواد مخدر نروند. 

آکامپروسات

آکامپروسیت با مکانیسم­های اثر زیر در طول دوره درمان، با کاهش علائم ترک الکل، به کاهش مصرف الکل کمک می­کند

• افزایش فعالیت سیستم گابائرژیک (به علت شباهت ساختاری آکامپروسات به گابا)
• کاهش فعالیت گلوتامات در سیستم اعصاب مرکزی و کاهش فعالیت گیرنده های NMDA
• اثر بر کانال های کلسیمی سیستم اعصاب مرکزی
• بازگردانی تعادل فعالیت گابا و گلوتامات (که در افراد الکلی به هم خورده است.)

دی‌سولفیرام

این دارو حساسیت به EtOH را از طریق مسدود کردن اکسیداسیون آن در مرحله استالدئید تولید می کند و واکنش های ناخوشایند از جمله تشنگی، فشار خون، درد قفسه سینه، تهوع، سرگیجه، تشنگی، استفراغ و حالت تهوع را ایجاد می کند. به عبارت دیگر دی‌سولفیرام با ایجاد واکنش‌های ناخوشایند در صورت مصرف الکل، میل به استفاده از آن را کاهش می‌دهد.

همه این داروها غیر اعتیادآور هستند و می‌توانند به تنهایی یا همراه با درمان‌های دیگر استفاده شوند.

درمان‌های رفتاری

درمان شناختی-رفتاری (CBT)، که به عنوان مشاوره الکل یا گفتودرمانی نیز شناخته می‌شوند، به افراد کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتاری ناسالم مرتبط با مصرف الکل را شناسایی کرده و تغییر دهند. درمان‌های رفتاری، توسط درمانگران مجاز ارائه می‌شوند و هدفشان تغییر رفتار مصرف است. نمونه‌هایی از درمان‌های رفتاری:

• آموزش مهارت‌هایی برای مقابله و جلوگیری از بازگشت به نوشیدن
• درمان‌های مبتنی بر ذهن‌آگاهی

گروه‌های حمایت متقابل

پیوستن به گروه‌های حمایتی(MSG) می‌تواند به افراد کمک کند تا از تجربیات سایر افراد بهره‌مند شوند و حمایت لازم را دریافت کنند. جلسات گروهی در بیشتر جوامع با هزینه کم یا بدون هزینه و در زمان‌ها و مکان‌های مناسب در دسترس هستند.

این جلسات به ویژه برای افرادی که در معرض خطر بازگشت به نوشیدن هستند، می­توانند مفید باشند. گروه‌های حمایت متقابل، همراه با دارو درمانی و درمان‌های رفتاری که توسط متخصصان بهداشت ارائه می‌شود،  می‌توانند یک اقدام ارزشمند از حمایت اضافی ارائه دهند.

ترک الکل نیاز به برنامه‌ریزی و حمایت دارد. برخی از سایر روش‌های موثر شامل موارد زیر است:

• تغییرات در سبک زندگی: ایجاد تغییرات مثبت در سبک زندگی مانند ورزش منظم، تغذیه سالم و خواب کافی می‌تواند به بهبود وضعیت جسمی و روانی شما کمک کند و میل به الکل را کاهش دهد.
• شناسایی و اجتناب از محرک‌ها
• درمان­های تقویت انگیزه یا Motivational Enhance Therapy Motivation (MET) به افراد کمک می‌کند تا انگیزه‌های خود را برای ترک الکل تقویت کنند و اهداف مشخصی برای بهبودی تعیین کنند.
• فعالیت‌های جایگزین مانند ورزش، هنر، یا فعالیت‌های اجتماعی می‌تواند به کاهش میل به الکل کمک کند.
• تمرینات خودتأییدی: تمرینات خودتأییدی می‌تواند به تقویت اعتماد به نفس و کاهش میل به الکل کمک کند.
• درمان­های مبتنی بر خانواده یا Family-based treatment (FBT): این روش شامل مشارکت خانواده در فرآیند درمان و حمایت از فرد مبتلا به AUD است.

این روش‌ها می‌توانند به افراد کمک کنند تا مصرف الکل را کاهش دهند یا به طور کامل ترک کنند.

عوارض ترک الکل

ترک الکل می‌تواند به عوارض جسمی و روانی متعددی منجر شود که شدت آن‌ها بسته به میزان و مدت زمان مصرف الکل متفاوت است. در ادامه برخی از عوارض شایع ترک الکل آورده شده است:

• لرزش و اضطراب:  یکی از اولین علائم ترک الکل، لرزش دست‌ها و اضطراب است که معمولاً چند ساعت پس از آخرین مصرف الکل شروع می‌شود.
• حالت تهوع و استفراغ
• سردرد و افزایش ضربان قلب
• تعریق و تحریک‌پذیری
• گیجی، بی‌خوابی و کابوس‌های شبانه
• فشار خون بالا
• توهمات و تشنج: در موارد شدید، ترک الکل می‌تواند به توهمات بصری و شنوایی و حتی تشنج منجر شود. این حالت به عنوان جنون الکل (Delirium Tremens) شناخته می‌شود و می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد.
• افسردگی و اضطراب شدید:  ترک الکل می‌تواند به مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب شدید منجر شود که نیاز به درمان و حمایت روان‌شناختی دارد.

راههای مدیریت عوارض ناشی از ترک الکل:

• نظارت پزشکی
• آموزش بیمار
• تنظیم دوز دارو
• پشتیبانی روان‌شناختی

جمع‌بندی

مصرف الکل، حتی در سطوح پایین، می تواند خطرات و اثرات نامطلوبی بر سلامت جسمی و روانی داشته و همچنین پیامدهای اجتماعی و شغلی برای افراد به دنبال داشته باشد. اما بیشتر مضرات مربوط به الکل ناشی از مصرف شدید الکل است. خوشبختانه، درمان­های مبتنی بر شواهد و کمکی متعددی وجود دارند که می‌توانند به افراد مبتلا به AUD در هر شدتی کمک کند تا بهبودی را تجربه کرده و به زندگی سالم‌تری دست یابند. در عین حال مهم است که افراد مبتلا خطرات مرتبط با مصرف الکل را بشناسند و اقدامات فردی را برای محافظت از اثرات مضر آن انجام دهند.

همچنین توجه داشته باشید افرادی که برای مدت طولانی  مصرف الکل شدید دارند ممکن است برای جلوگیری از علائم ترک الکل به کمک پزشکی نیاز داشته باشند. چراکه ترک ناگهانی الکل برای این افراد یک فرآیند بالقوه تهدید کننده زندگی است و پزشکان می‌توانند داروهایی را برای مقابله با این علائم تجویز کنند و این فرآیند را ایمن‌تر و با عوارض کمتر مدیریت کنند.