کبد یکی از ارگان‌های مهم بدن است که در فرآیندهای متعددی از هضم تا تصفیه خون نقش دارد. سرطان کبد، یکی از خطرناک‌ترین انواع سرطان‌هاست که نیاز به تشخیص و درمان سریع و مؤثر دارد. این بیماری به دو نوع اولیه (که از خود کبد شروع می‌شود) و ثانویه (که از دیگر بخش‌های بدن به کبد گسترش می‌یابد) تقسیم می‌شود.
این بیماری مراحل مختلفی دارد که هر مرحله نیازمند روش‌های درمانی متفاوتی از جمله جراحی، پیوند کبد، رادیوتراپی، شیمی‌درمانی و درمان‌های هدفمند است. شناخت دقیق نوع سرطان، مرحله پیشرفت بیماری و گزینه‌های درمانی موجود می‌تواند به بیماران و خانواده‌هایشان در مدیریت بهتر این بیماری کمک کند.
انواع سرطان کبد
سرطان کبد به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:
سرطان کبد اولیه: این نوع سرطان از خود کبد شروع می‌شود و شامل موارد زیر است
- هپاتوسلولار کارسینوما (HCC): شایع‌ترین نوع سرطان کبد که از سلول‌های اصلی کبد منشا می‌گیرد. این نوع سرطان اغلب در افرادی که سابقه بیماری‌های مزمن کبدی مانند هپاتیت B و C یا سیروز کبدی دارند مشاهده می‌شود. HCC می‌تواند به صورت یک تومور منفرد یا چندین تومور کوچک در کبد ظاهر شود و همچنین ممکن است به سایر قسمت‌های بدن نیز گسترش یابد.
- کلانژیوکارسینوما: سرطان مجاری صفراوی که از مجاری صفراوی داخل یا خارج کبد شروع می‌شود. این نوع سرطان به دو دسته‌ی کلانژیوکارسینومای داخل کبدی و خارج کبدی تقسیم می‌شود. کلانژیوکارسینوما کمتر شایع از HCC است و علائم آن ممکن است شامل زردی، خارش، و درد شکم باشد.
- آنژیوسارکوما و هماژیواندوکارسینوما: انواع نادر سرطان کبد که از عروق خونی کبد شروع می‌شوند. این نوع سرطان‌ها به سرعت رشد می‌کنند و معمولاً در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شوند. آنژیوسارکوما بیشتر در افراد مسن‌تر دیده می‌شود و علائم آن ممکن است شامل درد شکم، کاهش وزن و ضعف عمومی باشد.
اگر می‌خواهید درباره بیماری‌های شایع کبد، علل، علائم و درمان آن‌ها بیشتر بدانید، روی لینک قرار داده شده کلیک کنید.
سرطان کبد ثانویه: این نوع سرطان از سایر اعضای بدن مانند روده، ریه یا پستان به کبد گسترش می‌یابد و به آن متاستاز گفته می‌شود. سرطان‌های ثانویه کبد بسیار شایع‌تر از سرطان‌های اولیه هستند. این نوع سرطان زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های سرطانی از تومور اولیه جدا شده و از طریق خون یا لنف به کبد منتقل می‌شوند.
علائم سرطان کبد ثانویه ممکن است شامل بزرگ شدن کبد، درد شکم، زردی و کاهش وزن باشد. درمان این نوع سرطان به محل تومور اولیه و میزان گسترش آن بستگی دارد.
مراحل سرطان کبد
سرطان کبد معمولاً به چهار مرحله تقسیم می‌شود:
- مرحله اول:
در این مرحله، تومور محدود به کبد و کوچک است.
تومور معمولاً در این مرحله به عروق خونی کبد یا سایر قسمت‌های بدن گسترش نیافته است.
شانس درمان در این مرحله بالاست و گزینه‌های درمانی شامل جراحی برای برداشتن تومور، پیوند کبد و درمان‌های موضعی مانند رادیوفرکوئنسی ابلیشن (RFA) می‌باشد.
- مرحله دوم:
تومور بزرگ‌تر شده و ممکن است به عروق خونی کبد رسیده باشد.
علائم می‌تواند شامل درد شکم، کاهش وزن و ناراحتی عمومی شود.
درمان در این مرحله ممکن است شامل جراحی، درمان‌های موضعی یا درمان‌های سیستمیک مانند شیمی‌درمانی باشد. شانس درمان هنوز نسبتا خوب است، اما بستگی به گسترش تومور به عروق خونی دارد.
- مرحله سوم:
تومور به بافت‌های اطراف یا غدد لنفاوی گسترش یافته است.
علائم شامل خستگی، زردی پوست (یرقان)، تورم شکم (آسیت) و کاهش اشتها می‌شود.
درمان در این مرحله پیچیده‌تر است و ممکن است شامل ترکیبی از روش‌های مختلف مانند جراحی، رادیوتراپی، شیمی‌درمانی و درمان‌های هدفمند باشد. هدف از درمان ممکن است کاهش علائم و کنترل گسترش بیماری باشد.
- مرحله چهارم:
سرطان به سایر قسمت‌های بدن (متاستاز) گسترش یافته است.
این مرحله پیشرفته‌ترین مرحله سرطان کبد است و به همین خاطر، درمان پیچیده‌تر و چالش‌برانگیزتر می‌شود.
علائم ممکن است شامل درد شدید، خستگی شدید، زردی پوست، تورم شدید شکم و سایر علائم مربوط به اندام‌های متاستاز یافته باشد.
درمان در این مرحله عمدتاً به منظور تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار انجام می‌شود و ممکن است شامل شیمی‌درمانی، رادیوتراپی، درمان‌های هدفمند و مراقبت‌های حمایتی باشد.
گزینه‌های درمانی
درمان سرطان کبد به نوع، مرحله و وضعیت کلی بیمار بستگی دارد. گزینه‌های درمانی شامل موارد زیر است:
جراحی (برداشتن تومور)
این روش شامل برداشتن تومور یا بخش آسیب‌دیده کبد است. این روش معمولاً در مراحل اولیه سرطان کبد مؤثر است، به شرطی که تومور به بخش‌های دیگر کبد یا بدن گسترش نیافته باشد و عملکرد کبد به اندازه کافی خوب باشد تا بتواند بعد از جراحی به خوبی کار کند.
پیوند کبد
این روش شامل جایگزینی کبد بیمار با یک کبد سالم از یک دهنده است. پیوند کبد گزینه مناسبی است، به ویژه اگر سرطان به بخش‌های دیگر بدن گسترش نیافته باشد و بیمار دارای شرایطی باشد که برای پیوند مناسب باشد. پیوند کبد می‌تواند شانس بقای طولانی‌مدت را افزایش دهد.
رادیوتراپی
استفاده از پرتوهای قوی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی. رادیوتراپی معمولاً به عنوان یک روش مکمل یا برای کنترل علائم در مراحل پیشرفته این بیماری استفاده می‌شود.
شیمی‌درمانی
این روش شامل استفاده از داروهای قوی برای از بین بردن یا کاهش سلول‌های سرطانی است. شیمی‌درمانی به‌طور کلی برای این بیماری کمتر مؤثر است، اما می‌تواند در موارد پیشرفته‌تر و برای کاهش سرعت رشد تومور و کنترل علائم، شیمی درمانی سرطان کبد مفید باشد.
درمان‌های هدفمند
درمان هدفمند شامل داروهایی است که سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند و معمولاً عوارض کمتری نسبت به شیمی‌درمانی دارند. مثال‌های این داروها شامل سورافنیب و لنوتینیب هستند که برای درمان HCC پیشرفته استفاده می‌شوند.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی به معنای استفاده از سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سلول‌های سرطانی می‌باشد. داروهایی مانند نیوولوماب و پمبرولیزوماب به‌طور فزاینده‌ای در درمان سرطان کبد مورد استفاده قرار می‌گیرند، به‌خصوص در مراحل پیشرفته بیماری.
رادیوفرکوئنسی ابلیشن (RFA)
استفاده از امواج رادیویی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی را می‌گویند. این روش معمولاً برای تومورهای کوچک و در مراحل اولیه سرطان کبد استفاده می‌شود و می‌تواند به‌عنوان یک روش کمتر تهاجمی نسبت به جراحی عمل کند.
ترانس‌اَرتریال کموآمبولیزاسیون (TACE)
این روش شامل تزریق داروهای شیمی‌درمانی مستقیماً به عروق خونی تغذیه‌کننده تومور و سپس انسداد این عروق برای قطع جریان خون به تومور است. TACE می‌تواند به کاهش اندازه تومور و کنترل بیماری کمک کند و اغلب به عنوان یک روش کمکی در درمان سرطان کبد استفاده می‌شود.
گزینه‌های درمانی بسته به مرحله بیماری، وضعیت سلامت عمومی بیمار و ترجیحات شخصی او متفاوت است و تصمیم‌گیری درباره بهترین روش درمان نیاز به مشاوره با یک تیم پزشکی متخصص دارد.
تشخیص سرطان کبد
تشخیص سرطان کبد شامل ارزیابی بالینی و سابقه پزشکی برای شناسایی عوامل خطرزایی مانند هپاتیت B یا C و سیروز کبدی، انجام آزمایشات خونی نظیر آلفافیتوپروتئین (AFP) برای شناسایی نشانگرهای سرطانی، و آزمایشات عملکرد کبد برای بررسی آسیب‌ها است.
روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی، سی‌تی اسکن، ام‌آر‌آی و آنژیوگرافی برای شناسایی توده‌ها و ارزیابی گسترش سرطان استفاده می‌شوند. بیوپسی کبد برای تایید تشخیص و لاپاراسکوپی برای مشاهده مستقیم کبد و نمونه‌برداری از تومور نیز به کار می‌روند.
تشخیص زودهنگام و دقیق از طریق این مراحل می‌تواند به بهبود نتایج درمانی کمک کند.
سخن پایانی
سرطان کبد بیماری پیچیده‌ای است که نیاز به تشخیص زودهنگام و درمان مناسب دارد. با آگاهی از انواع مختلف این سرطان، مراحل پیشرفت آن و گزینه‌های درمانی موجود، می‌توانید تصمیمات بهتری برای مدیریت بیماری بگیرید. مشاوره با پزشک متخصص و پیگیری درمان‌های توصیه شده از اهمیت بالایی برخوردار است.
