بیماری پارکینسون (Parkinson’s Disease) یک اختلال عصبی پیش‌رونده است که عمدتاً سیستم حرکتی بدن را تحت تأثیر قرار میدهد و با علائمی مانند لرزش، سفتی عضلات، کندی حرکت و مشکلات تعادلی زندگی بیماران را تحت تاثیر قرار میدهد. در ادامه به بررسی علت ایجاد بیماری، عوامل موثر بر آن و روش های درمان آن میپردازیم.
پارکینسون
ﻣﺎﻫﻴﭽﻪ ﻫﺎ ﻫﻤﻴﺸـﻪ یک ﺗﻮﻥ ﺍﻧﻘﺒﺎﺿـی ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺪﻥ ﻓﺮﺩ حالت می ﺩﻫﻨﺪ. وقتی ﻓﺮﺩ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﭘﺎﺭﻛﻴﻨﺴﻮﻥ ﺷﻮﺩ، ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺮ، ﺍﻳﻦ ﺍﻧﻘﺒﺎﺽ ﻭ ﺗﻮﻥ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻌﺎﺩﻝ ﺩﺭ ﻣﺎﻫﻴﭽﻪ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ می ﺷﻮﺩ، ﺍﺯ ﺑﻴﻦ می ﺭﻭﻧﺪ ﻭ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪﺍﺭی وضعیتی ﺍﻳﺠﺎﺩ می کند.
پارکینسون یک بیماری مزمن و پیش‌رونده‌ی حرکتی است که سیستم عصبی و مغز را تحت تأثیر قرار میدهد و باعث مشکلاتی در حرکت، سلامت روان، خواب، درد و سایر مشکلات سلامتی میشود. این بیماری اولین بار توسط دانشمندی به نام جیمز پارکینسون شناسایی شده است که ابتدا نام آن را “Shaking palsy” گذاشت، اما پس از مرگ جیمز، بیماری به‌طور کامل توضیح داده شد و نام آن به پارکینسون تغییر یافت.
شیوع بیماری
ﭘﺎﺭﻛﻴﻨﺴﻮﻥ یکی ﺍﺯ ﺑﻴﻤﺎﺭی ﻫﺎی ﺷﺎﻳﻊ ﻣﻐﺰ ﻭ ﺍﻋﺼﺎﺏ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺑﻴﻤﺎﺭی ﺁﻟﺰﺍﻳﻤﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮﻉ ﺭﺍ ﺑﻴﻦ ﺑﻴﻤﺎﺭی ﻫﺎی ﻧﻮﺭﻭﺩﮊﻧﺮﻳﺘﻴﻮ(ﺑﻴﻤﺎﺭی هایی که با تخریب ﻧﻮﺭﻭﻥ ها همراه است) ﺩﺍﺭد.
مطالعات سازمان بهداشت جهانی (WHO) نشان میدهد که شیوع پارکینسون در 25 سال گذشته دو برابر شده است. همچنین، برآوردهای جهانی در سال 2019 بیش از 8.5 میلیون فرد مبتلا به پارکینسون را نشان داده است که مرگ نزدیک به 329000 نفر را به دنبال داشته.
تقریباً 1-2 درصد از افراد بالای 65 سال در سراسر جهان به بیماری پارکینسون مبتلا هستند. شیوع این بیماری با افزایش سن بیشتر میشود، اگرچه مواردی از ابتلا در سنین پایین‌تر به دنبال اختلالات ژنتیکی نیز مشاهده میشود.
همچنین، شیوع بیماری پارکینسون در کشورهای صنعتی بیشتر از کشورهای در حال توسعه است، که ممکن است به دلیل عوامل محیطی باشد.
عوامل خطر
- سن: افزایش سن یکی از مهمترین عوامل خطر برای بیماری پارکینسون است.
- جنسیت: مردان کمی بیشتر از زنان به این بیماری مبتلا می‌شوند.
- عوامل ژنتیکی: جهش‌های ژنتیکی خاصی مانند SNCA و LRRK2 با سابقه خانوادگی بیماری پارکینسون مرتبط هستند.
- عوامل محیطی: قرار گرفتن در معرض سموم محیطی مانند آفت‌کش‌ها و علف‌کش‌ها می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
علل
ﺩﻟﻴﻞ ﺑﻴﻤﺎﺭی ﭘﺎﺭﻛﻴﻨﺴـﻮﻥ ﻫﻨﻮﺯ ﻧﺎﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺍﺳـﺖ اما مشاهدات پاتوفیزیولوژی تجزیه یا مرگ تدریجی سلول های عصبی خاصی به نام نورون ها در مغز، به ویژه در ناحیه سیاه‌مغز را نشان میدهد. بسیاری از علائم پارکینسون به دلیل از دست دادن نورون هایی است که یک پیام رسان شیمیایی در مغز شما به نام دوپامین تولید می کنند.
محققان همچنین اشاره کرده اند که تغییرات زیادی در مغز افراد مبتلا به بیماری پارکینسون رخ می دهد، اگرچه مشخص نیست که چرا این تغییرات رخ می دهد. مهمترین این تغییرات حضور اجساد لویی(Lewy bodies) و آلفا سینوکلئین موجود در اجسام لویی میباشد.
باوجود ﻧﺎﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ بودن علت بروز ﺑﻴﻤﺎﺭی ﭘﺎﺭﻛﻴﻨﺴـﻮﻥ؛ عواملی ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﻭ ﺗﺴـﺮﻳﻊ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﭘﺎﺭﻛﻴﻨﺴـﻮﻥ ﻫﺴـﺘﻨﺪ؛ ﻣﺜﻼ :
- ﺍﻧﺴـﻔﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎی ﻭﻳﺮﻭﺳـی
- ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﺸـﻜﻼﺕ ﻣﻐﺰی مانند سکته هایی ﻛﻪ ﻋﺪﻡ ﺧﻮﻥ ﺭﺳـﺎﻧی ﻭ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻧﻮﺭﻭﻥ ﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﺟﺴــﺎﻡ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺍی ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺭند، ﻫﻴﺪﺭﻭﺳـﻔﺎﻟﻮﺱ، ﺗﻮﺭﻣﻮﺭﻫﺎی ﺩﺍﺧﻞ ﻣﻐﺰی
- ﺿـﺮﺑﻪ ﺑﻪ ﺳـﺮ
- ﺑﻴﻤﺎﺭﻱ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ ﺳــﻔﻠﻴﺲ ﻭ ﻧﻮﺭﻭﺳــﻔﻠﻴﺲ، Tuberculosis ، ﻧﺌﻮﭘﻼﺳــﻤﺎ و سرطان
- ﺑﻌﻀـﻲ ﺍﺯ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﺩﻭﭘﺎﻣﻴﻦ ﺩﺍﺧﻞ ﻣﻐﺰ ﻣﻲ ﺷـﻮﻧﺪ؛ ﻣﺜﻞ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﻱ ﺁﻧﺘﻲ ﺳـﺎﻳﻜﻮﺗﻴﻚ، ﻭﺍﻟﭙﺮﻭﺍﺕ ﻭ ﻣﺘﻴﻞ ﺩﻭﭘﺎ.
علائم بیماری
علائم بیماری پارکینسون برای هرکسی می تواند متفاوت باشد. این علائم با گذشت زمان بدتر می شود و می توانند رفاه و کیفیت زندگی را تا حد زیادی کاهش دهند. در بیماری پارکینسون علائم به تدریج و اغلب با لرزش خفیف در یک دست شروع میشود که بعد از شروع درمان نیز معمولاً علائم در آن سمت بدن کمتر بهبود مییابد.
ﺗﺸـﺨﻴﺺ بیماری ﻛﺎﻣﻼ بالینی بوده ﻭ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ای ﺍﺯ ﻋﻼﺋﻢ ﺭﺍ ﺩﺍﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ. ﺍﻳﻦ ﻋﻼﺋم شامل موارد زیر است:
علائم حرکتی
– لرزش(Tremor)
لرزش ریتمیک، که اغلب در یک اندام، معمولاً دست یا انگشتان شروع میشود.
ممکن است دست شما در حالت استراحت بلرزد و هنگام انجام وظایف لرزش کاهش یابد.
– کندی حرکت (Brady kinesis)
حرکت آهسته که انجام وظایف ساده را دشوار و زمان‌بر میکند.
– سفتی عضلات (Rigidity)
می‌تواند در هر قسمت از بدن رخ دهد، باعث درد و محدودیت در دامنه حرکت میشود.
– اختلال در وضعیت و تعادل (Postural instability یا Imbalance):
وضعیت خمیده و مشکلات تعادل.
– از دست دادن حرکات خودکار
کاهش توانایی انجام حرکات ناخودآگاه مانند پلک زدن یا لبخند زدن.
– حرکت غیر ارادی(Involuntary movement)
– مشکل در راه رفتن (Trouble walking)
فرد مبتلا ممکن است هنگام راه رفتن قدم های کوتاه تر داشته باشد، بلند شدن از روی صندلی سخت باشد و هنگام تلاش برای راه رفتن، پاهای خود را بکشد یا به هم بزند.
– تغییرات در گفتار
حرکات غیر ارادی (دیسکینزیا) و انقباضات دردناک عضلانی (دیستونی) می تواند باعث ایجاد مشکل در صحبت کردن از جمله گفتار نرم، سریع، نامفهوم یا مردد شود.
– تغییرات در نوشتن
دست‌خط کوچک و فشرده.
علائم غیر حرکتی
–اختلال شناختی
–اختلالات سلامت روان مانند افسردگی و تغییرات عاطفی
–زوال عقل
–اختلالات خواب
از جمله بیدار شدن مکرر در طول شب، زود بیدار شدن یا به خواب رفتن در طول روز، تجربه اختلال رفتار خواب با حرکات سریع چشم شامل اجرای رویاها است.
–درد
–اختلالات حسی
–مشکلات بلع
ممکن است به دلیل کندی بلع، بزاق در دهان شما جمع شود و منجر به ترشح آب دهان شود. همچنین بیماری پارکینسون در مراحل پایانی بر ماهیچه های دهان تأثیر می گذارد و جویدن را دشوار می کند. این می تواند منجر به خفگی و تغذیه نامناسب شود.
–مشکلات مثانه
عدم توانایی در کنترل ادرار یا مشکل در ادرار کردن.
–یبوست
بسیاری از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، عمدتاً به دلیل کندی دستگاه گوارش، دچار یبوست می‌شوند.
–مشکلات فشار خون
هنگام ایستادن به دلیل افت ناگهانی فشار خون (افت فشار خون ارتواستاتیک) ممکن است احساس سرگیجه یا سبکی سر ایجاد شود.
–اختلال عملکرد بویایی
–خستگی
–اختلال عملکرد جنسی
این علائم منجر به نرخ بالای ناتوانی و نیاز به مراقبت می شود.
پیامدها
بیماری پارکینسون به شدت کیفیت زندگی افراد مبتلا و اطرافیان آنها را به شدت کاهش میدهد.
مراقبین افراد مبتلا (معمولا اعضای خانواده و دوستان) ساعات زیادی را در روز صرف مراقبت از این افراد میکنند که می تواند طاقت فرسا باشد. همچنین فشارهای جسمی، عاطفی و مالی می‌تواند استرس زیادی را برای خانواده‌ها و مراقبین ایجاد کند که حمایت سیستم‌های بهداشتی، اجتماعی، مالی و حقوقی را ضروری میکند.
درمان
در حالی که هیچ درمان قطعی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد، درمان‌هایی برای مدیریت علائم موجود است. ﺍﺳـﺎﺱ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺑﻴﻤﺎﺭی ﺩﺍﺭﻭ ﺩﺭﻣﺎنی ﺍﺳـﺖ که صرفا برای ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻋﻼﺋﻢ ﺑﻴﻤﺎﺭی ﻭ ﻃﻮﻻنی ﻛﺮﺩﻥ ﻋﻤﺮ ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻥ ﺍﺯ ﺩﺍﺭﻭ ﻫﺎ ﺍﺳـﺘﻔﺎﺩﻩ میﺷﻮد.
ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻣﺮﻳﺾ ﻳﻚ ﺩﻭﺭﻩ ﻱ Honeymoon ﺭﺍ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺑﻪ ﺻـﻮﺭﺕ ﺧﻴﻠﻲ ﻋﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﺟﻮﺍﺏ ﻣﻲ ﺩﻫﺪ. (ﺩﻭﺭﻩ ﻱ 2 ﺗﺎ 5 ﺳﺎﻟﻪ) ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺩﻭﺭﺍﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺑﻴﻤﺎﺭﻱ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺮﻣﻴﮕﺮﺩﺩ. و راهکارهای درمانی متعددی
ﺩﺍﺭﻭﻫﺎی ﺿﺪ ﭘﺎﺭﻛﻴﻨﺴﻮﻥ :
ﭘﻴﺸﺴﺎﺯ ﻫﺎی ﺩﻭﭘﺎﻣﻴﻦ
ﭘﻴﺸﺴﺎﺯ ﻫﺎی ﺩﻭﭘﺎﻣﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻭﭘﺎﻣﻴﻦ ﺩﺭ ﻣﻐﺰ میﺷﻮند و ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﻭهای ﻣﻮﺛﺮی هستند .
ﺁﮔﻮﻧﻴﺴﺖ ﻫﺎی ﺩﻭﭘﺎﻣﻴﻦ
ﺁﮔﻮﻧﻴﺴﺖ ﻫﺎی ﺩﻭﭘﺎﻣﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺭﺳﭙﺘﻮﺭ ﻫﺎی ﺩﻭﭘﺎﻣﻴﻦ ﺩﺭ ﻣﻐﺰ، ﻧﻘﺶ ﺩﻭﭘﺎﻣﻴﻦ ﺭا در مغز تقلید می ﻛﻨﻨﺪ.
ﺩﺍﺭﻭﻫﺎی ﻣﻬﺎﺭ ﻛﻨﻨﺪﻩ ی Catechol-O-methyltransferase (COMT)
تجویز این داروها همراه ﭘﻴﺸﺴﺎﺯ ﻫﺎی ﺩﻭﭘﺎﻣﻴﻦ منجر به افزایش سطح ثابت ﭘﻴﺸﺴﺎﺯ ﻫﺎی ﺩﻭﭘﺎﻣﻴﻦ میشود. در نتیجه، دارو برای مدت طولانی‌تری فعال می‌ماند.
مهارکننده های منوآمین اکسیداز B ( MAO-B)
این دارو ها آنزیم مونوآمین اکسیداز را که دوپامین را در مغز تجزیه میکند، مسدود میکنند.
آنتاگونیست های گیرنده آدنوزین (آنتاگونیست های گیرنده A2A)
این داروها مناطقی در مغز را هدف قرار می دهند که پاسخ به دوپامین را تنظیم می کنند و اجازه می دهند دوپامین بیشتری آزاد شود.
تحریک کننده های آزادسازی دوپامین در مغز
در بیماری پارکینسون، سیتی‌کولین آزادسازی انتقال دهنده های عصبی دوپامین را در مغز تحریک می کند و می تواند برای بهبود درمان مفید باشد. این ماده موثره با غلظت mg 500 در محصول Strocol موجود میباشد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد محصول Strocol کلیک کنید.
این درمانها عموما شامل داروهایی برای افزایش سطح دوپامین هستند، درمان های دیگری نیز برای تنظیم برخی نواحی مغز میتوانند استفاده شوند از جمله:
تحریک عمیق مغز (DBS)
به عنوان یک گزینه جراحی برای موارد پیشرفته که داروها مؤثر نیستند استفاده شود و نیاز به دارو را کاهش دهد.
توانبخشی از جمله فیزیوتراپی می تواند باعث تسکین بیماری پارکینسون و سایر اختلالات عصبی دژنراتیو شود. این درمان ها عبارتند از:
- تمرین قدرتی
- آموزش راه رفتن و تعادل
- آب درمانی
این درمانها میتوانند با توجه به علائم و پاسخ فرد به درمان به تنهایی یا در ترکیب با هم استفاده شوند.
مهم است که با یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی همکاری نزدیک داشته باشید تا بهترین برنامه درمانی را پیدا کنید که می تواند به بهبود عملکرد و کیفیت زندگی افراد مبتلا به پارکینسون کمک کند و فشار بر مراقبین را کاهش دهد.
جمع بندی
بیماری پارکینسون یک چالش بزرگ برای بیماران و خانواده‌های آنها محسوب میشود. با وجود اینکه درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، روش‌های مختلفی برای مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران وجود دارد. تحقیقات در زمینه پارکینسون همچنان ادامه دارد و امید است که با پیشرفت‌های علمی، راه‌های جدیدی برای درمان و پیشگیری از این بیماری کشف شود.
