سیروز کبدی یک وضعیت جدی است که در آن بافت کبد زخم شده و آسیب دیده است. این وضعیت باعث جایگزینی بافت‌های سالم کبد با بافت‌های اسکار می‌شود و از عملکرد طبیعی کبد جلوگیری می‌کند. با پیشرفت بیشتر سیروز، عملکرد کبد به شدت کاهش می‌یابد و در نهایت حتی ممکن است کبد از کار بیفتد. این وضعیت نه‌تنها برای کبد بلکه برای سلامت کلی بدن مشکل‌ساز است؛ بنابراین درمان‌های مناسب برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری و جلوگیری از آسیب‌های ناشی از آن بسیار حیاتی است.
بیشتر بخوانید: بیماری‌های شایع کبد: علل، علائم و درمان
علائم سیروز کبدی و تشخیص
علائم سیروز کبدی ممکن است متغیر و بسته به شدت بیماری و عوامل دیگر متفاوت باشند. این علائم شامل موارد زیر می‌شوند:
- کاهش وزن بدن یا کاهش اشتها
- خستگی شدید و ضعف عمومی
- تغییرات در پوست مانند زرد شدن پوست (ژاندیس/یرقان)، رنگ‌پریدگی ناخن‌ها، خشکی و تغییر رنگ پوست، خارش پوست
- تورم در شکم(آسیت) یا پاها(ادم) به دلیل انباشته شدن مایع در بدن و ورم انگشتان
- خونریزی غیرطبیعی از ارگان‌های مختلف مانند روده، معده و دهان، کبودی و رگ‌های عنکبوتی شکل
- مشکلات گوارشی مانند اسهال یا یبوست مزمن، حالت تهوع و استفراغ
- افزایش حساسیت نسبت به عوارض داروها
- نامنظم شدن پریود در زنان
- کاهش میل جنسی و ژینکوماستی در مردان
همانطور که بالاتر توضیح داده شد، علائم سیروز کبدی شامل خستگی و ضعف شدید، تغییرات در وزن، مشکلات گوارشی، تورم شکم، زردی پوست و چشم، همراه با علائم دیگری همچون خونریزی در نقاط مختلف بدن و ادم می‌باشد.
اگر این علائم مشاهده شد، توصیه می‌شود که فوراً به پزشک مراجعه شود، زیرا سیروز کبدی به طور جدی می‌تواند سلامتی را تهدید کند و نیاز به درمان فوری دارد. البته تشخیص این بیماری بر عهده پزشک متخصص است و این علائم به تنهایی بیانگر بروز بیماری نیستند.
تشخیص سیروز کبدی
تشخیص سیروز معمولاً از طریق ارزیابی علائم، تاریخچه پزشکی و نتایج آزمایشات برمبنای CBC، آنزیم‌های کبدی، عملکرد کبد و آزمایش الکترولیت‌ها، و همچنین بررسی ویروس‌های هپاتیت B و C، سرطان کبد و سنگ‌های صفراوی صورت می‌گیرد.
در بیشتر موارد، بیوپسی کبد برای تایید تشخیص مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، آزمایشات تصویربرداری مانند CT scan، سونوگرافی، یا اسکن کبد با استفاده از رادیوایزوتوپ ممکن است انجام شوند تا کبد با دقت بیشتری مورد بررسی قرار گیرد.
برای معاینه تصویری دقیق‌تر، پزشک ممکن است از لاپاروسکوپ استفاده کند که از طریق شکم وارد می‌شود و تصاویر از طرق مانیتور دیده می‌شوند.
علل سیروز کبدی
سیروز کبدی ناشی از آسیب‌های کبدی است که این آسیب‌ها می‌توانند منشاهای متعددی داشته باشند؛ از جمله مصرف زیاد الکل، عفونت‌های ویروسی مزمن مانند هپاتیت B و C، چاقی، نقص ایمنی، بیماری‌های خودایمنی، مصرف داروهای آسیب‌زننده به کبد و مواد سمی.
این عوامل می‌توانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم بافت کبد را تحت تأثیر قرار داده و به بافت کبد آسیب برسانند. این آسیب‌ها باعث تغییرات جدی در بافت کبد شده و می‌توانند به فیبروز و در نهایت سیروز کبدی منجر شوند.
- سوء مصرف طولانی‌مدت الکل
- هپاتیت ویروسی مزمن
- کبد چرب غیر الکلی
- هموکروماتوز(بیش‌آهنی)
- هپاتیت خود ایمنی
- کلانژیت صفراوی اولیه
- کلانژیت اولیهٔ اسکلروزان
- بیماری ویلسون(تجمع مس در کبد)
- فیبروز سیستیک
- کمبود آلفا 1 آنتی‌تریپسین
- آترزی صفراوی
- اختلالات ژنتیکی متابولیسم قند، مانند گالاکتوزمی یا بیماری ذخیره‌گلیکوژن
- سندرم آلاژیل
- عفونت، مانند سیفلیس یا بروسلوز
- داروها، از جمله متوترکسات یا ایزونیازید
درمان سیروز کبدی
سیروز کبدی درمان مشخصی ندارد؛ بلکه بسته به عامل ایجاد کننده بیماری و همچنین میزان پیشرفت آن، ممکن است درمان‌های دارویی و یا مداخلات پزشکی دیگری توسط پزشک در نظر گرفته شود:
تشخیص علت
شناسایی علت اصلی سیروز برای انتخاب درمان مناسب ضروری است.
مدیریت بیماری و عامل ایجاد سیروز
مدیریت صحیح بیماری، مانند استفاده از استروئیدها یا داروهای ضد ویروسی در موارد هپاتیت در دستور کار پزشک پس از تشخیص عامل بیماری قرار می‌گیرد.
پیشگیری از افزایش آسیب
اجتناب از مصرف مواد و داروهایی که ممکن است به کبد آسیب بیشتری وارد کنند، از جمله الکل.
مراقبت دارویی
ممکن است داروهایی برای کنترل علائم بیمار در کنار برطرف کردن عامل ایجاد کننده سیروز کبدی تجویز شوند.
پیوند کبد
در موارد پیشرفته، ممکن است پیوند کبد به عنوان راهکاری برای درمان بیمار در نظر گرفته شود.
سخن پایانی
کبد، به‌عنوان یکی از اعضای اساسی بدن، مسئولیت مهمی را بر عهده دارد؛ از جمله پاکسازی بدن از سموم، ذخیره و تولید مواد مورد نیاز بدن، و تولید صفرا؛ اما زمانی که مراقبت از آن نادرست باشد، مشکلاتی همچون سیروز کبد به وجود می‌آید.
سیروز کبد، نتیجه‌ای از اشتباهات مداوم و طولانی مدت در مراقبت و حفاظت از این عضو ارزشمند و یا قرار گرفتن در معرض ویروس‌های آسیب‌زننده به کبد است. کارهایی نظیر مصرف الکل، استفاده نادرست از داروها، و مواد مضر دیگر، ممکن است به آسیب‌دیدگی کبد و در نهایت به بروز سیروز کبد منجر شوند.
در صورتی که سیروز کبد تشخیص داده شود، رویکردهای پیشگیرانه از پیشرفت بیماری از اهمیت بسزایی برخوردارند. یکی از اقداماتی که می‌تواند به حفظ سلامت کبد کمک کند، استفاده از فرآورده‌هایی همچون آدولیور است.
آدولیور فرآورده‌ای است که مواد تشکیل دهنده‌ی آن، از جمله اس-آدنوزیل-ال-متیونین، گلوتاتیون، فسفاتیدیل کولین و ویتامین E، در حفاظت و پیشگیری از مشکلات کبدی نقش مهمی دارند. این ترکیبات می‌توانند از رشد سلول‌های سرطانی، مرگ سلول‌ها، تشکیل سنگ صفرا و سوهاضمه جلوگیری کنند. همچنین اثرات ضد التهابی و آنتی اکسیدانی دارند. آدولیور برای حفاظت از کبد و پیشگیری از مشکلات کبدی مانند سیروز الکلی، هپاتیت C و کبد چرب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همچنین، آگاهی از علائم و نشانه‌های مشکلات کبدی و مراجعه به پزشک در اسرع وقت، از اقدامات اساسی در این راستا هستند. با مراقبت و توجه به کبد، می‌توان از بروز بیماری‌های جدی مانند سیروز کبد پیشگیری نمود و به حفظ سلامتی این عضو ارزشمند کمک کرد.
